سپاس و ستایش خداوند بلند مرتبه را که به لطف و عنایت بی‌کران او توفیق گردآوری، تألیف و تدوین کتاب مخاطرات و پیامدهای تغییر اقلیم بر تولیدات زراعی و دامی حاصل آمد. از این رو در آغاز، کمترین ادب بندگی به جای آورده و یاد می‌کنیم آموزنده بی‌آموزگار و چه خوش گفت مولانا که؛

همچو کتابیست جهان جامع احکام نهان

جان تو سردفتر آن فهم کن این مسئله را

کتابی که پیش رو دارید حاصل تلاشی مجدانه به منظور تدوین و تألیف دانسته‌ها، گردآوری مطالب به روز و تجربیات نگارند‌گان در راستای آَشنایی با مخاطرات و پیامدهای تغییر اقلیم بر تولیدات زراعی و دامی می باشد. اقلیم یا آب و هوا که از واژه یونانی کلیما گرفته شده، آمیخته­ای از ویژگی های چیره و ماندگار نیواری (آتمسفری یا جوی) یک گستره جغرافیایی در گذر زمان است که به سازه­هایی (عواملی) مانند طول و عرض جغرافیایی، نزدیکی و دوری به دریا و جایگاه گذرگاه­های توده­های هوا بستگی دارد. به دیگر سخن، اقلیم، میانگین ویژگی های پایدار نیواری (جوی) یک پهنه جغرافیایی در بازه چند دهه است که می تواند با پدیده های روزانه هوا که در آن پهنه رخ می­دهد ناسازگاری هایی داشته باشد. اقلیم هر پهنه ناشی از برهمکنش پیوسته و پیچیده پدیده­های هواشناسی مانند دما و بارش بر یکدیگر می باشد و نشان دهنده ویژگی­های زیست بوم، هیدرولوژی و کشاورزی آن پهنه است. روی هم رفته، اقلیم نشانگر میانگین پایای (دراز مدت) ویژگی­های گوناگون آب و هوای یک پهنه جغرافیایی می باشد و با گزاره «وضع هوا» که نشانگر شرایط آنی و زودگذر سازه های نیواری (دما، نمناکی، بارش، باد و انرژی تابشی) است رو در روی هم هستند. از پيامدهاي تغيير اقليم كاهش تنوع و تغيير جمعيت جوامع گياهي و جانوري اكوسيستم هاي مختلف مي باشد كه حاصل آن كاهش ميزان توليد در آنها مي باشد. كاهش توليد محصولات جنگلي و مرتعي سبب افزايش فشار بر آنها مي شود. كاهش توليد محصولات دامي و آبزيان نيز توان توليد پروتئين هاي حيواني را كاهش مي دهد. بروز مشكلات جديد در محافظت گياهان زراعي و باغي، جنگل و مرتع شامل افزايش جمعيت و تغيير در نوع گونه هاي آفات، بيماري ها و علف هاي هرز از جمله خسارت هاي ديگر محسوب مي شود. تهديد خاك نيز يكي ديگر از موارد تهديد محسوب مي شود. افزايش فرسايش و تشدید بیابان زایی به دليل كاهش بارش، افزايش دما و كاهش جمعيت گياهي از جمله پيامدهاي تغيير اقليم محسوب مي شود. تغيير اقليم داراي اثرات مستقيم اجتماعي نيز مي باشد. ‌تغيير در اكوسيستم هاي طبيعي و كشاورزي با كاهش توليد در محصولات گياهي، دام و شيلات، سبب افت سطح درآمد در جوامع روستايي شده كه تبعات مختلفي از جمله تهديد امنيت غذايي، مشكلات اشتغال و افزايش مهاجرت به شهرها را بدنبال خواهد داشت. لذا هدف این مطالعه بررسی اثر تغییر اقلیم بر محصولات زراعی و دامی می باشد.

دکتررحمت صالحی

دانش آموخته دکتری زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایران.

افشار زعفرانی

دانشجوی دکتری آگروتکنولوژی- اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

نفیسه جلالی

دانشجوی دکتری آگرواکولوژی- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ایران

دکتر رضا افشاریانزاده

دانش آموخته فیزیولوژی گیاهان زراعتی، گروه زراعت، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران.

دکتر جابر مهدی نیا افرا

هنر آموز زراعی و باغی، وزارت آموزش و پرورش، اداره کل آموزش و پرورش، مازندارن، ایران.

استاد مدعو دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملی و مهارت، تهران، ایران.